Four Poems
Sijts’
X-Ajaw te yakubteson sok te st’ujbilale.
Ja’ la smukbon jsit k’alal alalonto-a
K’alal te jme’e yot’anax swayteson
Yu’un jich ya xiwtes bael-a ta sk’ajk’al sitile.
Sok te sch’ababet ta sbajtel k’inal
Ya smakbon te k’aal jich bit’il pixil
Ja’nix jich ya me speton ta sikil k’inal.
Ta jujun rominko ya smukbon jmul
K’alal jpok sok sk’op kajualtik te binti jkujch’in
Yu’un jich ma jmajuley jba sok te snujk’ulel woklajel.
Ya jst’ikbeytik smul te sbiile
Melel ja’ yak’ x-a’anon sok te jwayichiletike,
Banti xpaxaj te sna’jibal ku’une.
Janixme-a,
Te ya sts’ujetsbon yalal kijk’atse
K’alal yakalon bael ta sleel te banti ya xk’otone.
Rebozo
She is a goddess drunk on beauty.
She hides the newborn’s face
while its mother lulls it to sleep,
warding off the evil eye.
Desiring eternal silence,
she shades my head from the sun
and embraces me warmly on my coldest days.
She covers my sins on Sundays,
as I cleanse my guilt with Our Father’s
to save myself from torment’s eternal whip.
Her name is a pretext
that curls up next to me to chat with my dreams
and wandering memories.
She’s the same one,
who lightens my load, knotted to my chest,
while I walk toward my destiny.
Σάλι
Είναι μια θεά μεθυσμένη από την ομορφιά.
Κρύβει το πρόσωπο του νεογέννητου
ενώ η μητέρα του το νανουρίζει για ύπνο,
προφυλάσσοντας το απ'το κακό μάτι.
Επιθυμώντας την αιώνια σιωπή,
σκιάζει το κεφάλι μου από τον ήλιο
και με αγκαλιάζει ζεστά τις πιο κρύες μέρες μου.
Καλύπτει τις αμαρτίες μου τις Κυριακές,
καθώς καθαρίζω τις ενοχές μου με του Πατέρα μας
για να σώσω τον εαυτό μου από το αιώνιο μαστίγιο του βασάνου.
Το όνομά της είναι πρόφαση
που κουλουριάζεται δίπλα μου για να κουβεντιάσει με τα όνειρά μου
και τις περιπλανώμενες μου αναμνήσεις.
Είναι αυτή η ίδια,
που ελαφρύνει το φορτίο μου, δεμένο στο στήθος μου,
ενώ περπατώ προς το πεπρωμένο μου.
Ya’lel Puyetik
Aka xch’oj lok’el bayal puyetik te nab
yu’un yich’ bonel bats’il nopjibbaletik
sok sbonojibal te smon k’eluyeletik.
Aka spas yach’il namal wayichiletik sok te stujb buts’an yik’,
k’unk’unuk xch’albey sk’op uma’ pak’etik
nichimetik te yak’bey sbujts’ kuxlejal ta sikil kinal.
Sea Snail Dye
Let the purple sea gather in foaming clouds
to dye mythic memories
with its eye-seducing tint.
Let its perfumed saliva invent fantasies,
unhurriedly adorn the language of mute cloth
with flowers that weather life in winter.
Βαφή Θαλάσσιου Σαλιγγαριού
να βάψει μυθικές αναμνήσεις
με τη σαγηνευτική απόχρωση της.
Άφησε το αρωματισμένο του σάλιο να εφεύρει φαντασίες,
στολίζοντας αβίαστα τη γλώσσα του βουβού υφάσματος
με λουλούδια που αντέχουν τη ζωή το χειμώνα.
Sniuyel Wayichiletik
Ta sonil animajel sk’ab
sniuy na’jibal te ants
swenta kuxlejalil te ch’ayemix ta ot’anil.
Ta jujun sutetel sjojk’an sba k’ayojetik
snitbey yak’ul kuxlejalil,
jich yakal ta sniuyel wayichiletik
te sk’ejbey slok’onbail sujt’esel.
Spinning Dreams
To the rhythm of her fast hands
the spinner spins memories
of forgotten histories.
With every turn she hangs songs,
fastening the strings of existence;
that’s how she spins dreams
that bear the marks of return.
Στο ρυθμό των γρήγορων χεριών της
η κλώστρια περιστρέφει αναμνήσεις
ξεχασμένων ιστοριών.
Σε κάθε στροφή κρεμάει τραγούδια,
στερεώνοντας τις χορδές της ύπαρξης,
έτσι γυρίζει τα όνειρα
που φέρουν τα σημάδια της επιστροφής.
Jalbil Pak
Leknax wayichinon.
Ja’ jich sok spisil te boniletike
x-ach’ub ta jk’ab te balumilale,
oranax la stak’ jal te batsil pak’
ta yolil snaul xch’ajlel te bayal sok sba
te yotik into ya spasbey slok’onbail jbiil
te ya sjeluley sba ta jujun k’aal.
Sok cholochol sna’jibal ot’anil
la jch’al te kuxlejalil ta sjalbil u,
la jsts’isbey te chaoxchajp sbonil wayichil
jich wojt’ te jalbil pak’ ta yolilal sbik’tal jk’ab.
Ay me ya xtuun ta k’in,
ay me sk’u’in te abatetik sok jalame’tiketik,
sok ay me te ya xtuun ta rominko k’alal xbootik ta ch’iwich.
Ch’ul pak’,
Yot’an jal pak’
Snujk’ulel nopjibal te xkuxin ta sbajtel k’inal.
Huipil
It was a dream.
And so with all its colors
I renewed the world in my hands,
weaving spinning wonders
among stubborn motifs
that now outline my name
apart from my everyday name.
With the lines of memories
I painted life on the moon’s loom,
I embroidered the colors of dreams
and my huipil flowered between my fingers.
There are huipils for festivals,
for virgins, for saints,
and for the Sunday market.
Ritual clothing,
artisan’s heart,
the immortal skin of memory.
Huipil
Ήταν ένα όνειρο.
Και έτσι με όλα του τα χρώματα
ανανέωσα τον κόσμο στα χέρια μου,
υφαίνοντας περιστρεφόμενα θαύματα
ανάμεσα σε επίμονα μοτίβα
που τώρα περιγράφουν το όνομά μου
εκτός από το καθημερινό μου όνομα.
Με τις γραμμές των αναμνήσεων
Ζωγράφισα τη ζωή στον αργαλειό του φεγγαριού,
Κέντησα τα χρώματα των ονείρων
και το ανθισμένο huipil μου ανάμεσα στα δάχτυλά μου.
Υπάρχουν huipils για φεστιβάλ,
για παρθένες, για αγίους,
και για την κυριακάτικη αγορά.
Τελετουργικά ρούχα,
του τεχνίτη η καρδιά,
το αθάνατο δέρμα της μνήμης.
